Ruh sağlığı alanında yaygın olarak kullanılan iki yöntem olarak: 1- Farmakolojik Tedavi (İlaç tedavisi), 2-Psikoterapi karşımıza çıkmaktadır. Yaşamında çıkmaza giren ve mevcut psikolojik sorunlarından dolayı yardım araşıyı içinde olan insanlar, devlet hastaneleri, özel psikiyatri klinikleri gibi hizmet veren yerlerde ilaç tedavisine aşina olsalar da, psikoterapinin tam olarak ne olduğu hakkında pek az insanın doğru bilgilere sahip olduğunu söylemek yanlış olmaz. Öyleyse dünyanın hemen hemen her köşesinde ilaç tedavisiyle birlikte bir ”iyileşme” yöntemi olarak uygulanan psikoterapi nedir? Nasıl ve kimler tarafından uygulanır? Psikoterapinin etkili olmasını sağlayan faktörler nelerdir? Bu yazımda bunları anlatmaya çalışacağım. Psikoterapi hakkında bilinmesi gereken önemli konular: * Psikoterapi Ruh Sağlığı Alanında Yetkin Kişilerin Uygulayabileceği Bir Tedavi Yöntemidir! Bir tedavi yöntemi olarak psikoterapi; Klinik Psikolog, Psikiyatri Uzmanı gibi Ruh Sağlığı Profesyonellerince uygulanmaktadır. Bu nedenle hizmet alan kişilerin kimden hizmet aldığıyla ilgili bilgilenme hakkı vardır. * Psikoterapi Profesyonel Bir Görüşme Şeklidir! Gündelik hayattaki sohbet, muhabbet ya da yakınlarla yapılan dertleşmeden farklı olarak psikoterapi belirli kuramsal bilgi ve deneyim doğrultusunda yürütülen sistematik, hedef odaklı ve belirli ölçülerde yapılandırılmış bir görüşme şeklidir. Görüşmeye gelen kişiden; mevcut şikayetleri, şikayetlerinin başlangıcı, şikayetini artıran, azaltan faktörler, geçmiş yaşam ve aile öyküsü, başa çıkma stratejileri, fiziksel/psikiyatrik rahatsızlıklarla bağlantılı bilgiler alınır. Detaylı bir bir değerlendirme süreciyle birlikte alınan bilgiler doğrultusunda terapi hedefleri belirlenir ve bu hedefler ulaşmak amacıyla psikoterapiye özgü bilimsel tekniklerle çalışılır. * Psikoterapi Her Yaş Grubuna Uygulanabilir! Çocuk, ergen ve yetişkinlerle görüşme yapılabildiği gibi okul öncesi dönemdeki çocuklar özellikle bazı sorunlarda oyun terapisinden fayda görebilmektedir. * Psikoterapinin Farklı Çeşitleri Vardır! Psikoterapi hemen hemen her yaş grubunda etkili olmakla birlikte farklı terapi yaklaşımları mevcuttur. Dünyada bilimsel geçerliliği kabul görmüş başlıca terapi yöntemleri: Bilişsel-Davranışçı Terapiler, Psikanalitik Yönelimli Terapiler, Şema Terapi, Gestalt Terapisi, Varoluşçu Terapiler şeklinde özetlenebilir. Bahsedilen terapi yaklaşımlarından esinlenen bir çok farklı yaklaşım da günümüzde uygulanabilmektedir. Ayrıca farklı sorun alanlarına göre: bireysel terapi, çift-evlilik terapisi, Aile terapisi, grup terapisi gibi terapi yöntemleri mevcuttur. * Psikoterapi Süreç İşidir! Nasıl bir bir Antidepresan tedavisinden fayda görebilmeniz için doktorunuzun düzenlediği tedavi planına uymanız gerekiyorsa ve düzenli olarak bu tedaviyi uygun görülen sürede devam ediyorsanız psikoterapide de belirli sıklıklarla düzenli görüşmeler önemlidir. Bu sayede kişi yaşamındaki sorunlara yönelik farkındalık sahibi olmakla kalmaz, aynı zamanda problemi ortaya çıkaran, sürdüren olumsuz düşünce alışkanlıkları, uyum bozucu davranış kalıplarını da esnetme, değiştirme için seans içinde veya seans dışında pratik yapma şansı elde eder. Belirlenen sorun alanları ve hedefler doğrultusunda süreç ilerler. Terapi hedeflerine ulaşıldığında psikoterapi sonlanır. * Psikoterapinin Etkililiği Bilimsel Çalışmalarla Desteklenmektedir! Uzmanların yaklaşımları, terapi tekniklerini nasıl icra edeceği ile bağlantılı bireysel farklılıklar olmakla birlikte psikoterapi yaklaşımlarının ne olduğu, nasıl uygulanacağı, hangi psikiyatik sorunlarda ne kadar etkili olduğu bilimsel çalışmalarla desteklenmektedir. Köklü kuramsal zemine sahip bir çok psikoterapi yöntemi uluslararası alanda bir çok bilimsel çalışmanın odağı olmuştur. Bu alanda yapılan çok sayıda çalışma psikoterapinin farklı hastalık gruplarına göre tek başına, ilaçla tedavisiyle birlikte semptomların azalmasında ve nüksü önlemede etkili bulunmuştur. Bununla birlikte tedavinin nasıl planlanacağına mutlaka uzmanın karar vermesi gerekmektedir. * Psikoterapi Sürecinde Gizlilik Esastır ve Etik İlkeler Gözetilir! Kişinin kendisine ya da başkasına açık bir şekilde zarar vereceği (intihar, şiddet, yaralama, öldürme, eğilimi vs.) durumlar dışında terapi göüşmelerinde gizlilik esastır. Yani başvuran kişinin seans içinde anlattığı herşey uzman tarafından sorumluluk bilinciyle saklı tutulur. Başvuran kişinin özel yaşamı ve sorunları kendi rızası olmaksızın keyfi olarak özel ya da bilimsel mecralarda paylaşılmaz. Hatta kişinin rızası olsa bile belli durumlarda kişiyi ifşa edecek kimlik bilgileri ifaşa edilmez. Terapist başvuran kişiye kendi ideolojik, dini görüşlerini aşılamaya çalışmaz, kişiyi yargılamaz, aşağılamaz. Fiziksel, duygusal, cinsel olarak istismar etmez. Kendi kişisel çıkarı için yardım arayan kişiyi kullanmaz. Psikoterapi süreci bunlara benzer bir çok ilke çerçevesinde uygulanır.
Psikoterapinin Önemi ve Uygulama Süreci
Psikoterapi, ruh sağlığı alanında önemli bir yer tutan ve kişilerin duygusal, zihinsel ve sosyal sorunlarını ele alan bir tedavi yöntemidir. Bu süreç, bireylerin kendi iç dünyalarını anlamalarına, duygusal zorluklarla başa çıkmalarına ve yaşam kalitelerini artırmalarına yardımcı olur. Psikoterapinin etkili olabilmesi için, doğru bir uzmanla çalışmak ve sürecin bilinçli bir şekilde yürütülmesi son derece önemlidir.
Psikoterapinin Amaçları
Psikoterapinin temel amacı, bireylerin ruhsal sağlığını iyileştirmek ve yaşamlarındaki sorunları çözmektir. Terapi sürecinde, danışanlar kendileriyle ilgili farkındalık kazanır, negatif düşünce kalıplarını sorgular ve bu kalıpları değiştirmek için stratejiler geliştirir. Bu süreç, bireyin kendine güvenini artırır ve yaşamındaki zorluklarla daha etkili bir şekilde başa çıkmasını sağlar.
Terapi Sürecinin Başlangıcı
Psikoterapi süreci genellikle ilk görüşme ile başlar. Bu görüşmede, danışanın mevcut sorunları, geçmiş yaşam deneyimleri ve hedefleri belirlenir. Uzman, bu bilgileri değerlendirerek, danışana özel bir terapi planı oluşturur. Bu plan, danışanın ihtiyaçlarına göre şekillenir ve ilerleme sürecinde düzenli olarak gözden geçirilir.
Terapi Yöntemleri ve Çeşitleri
Psikoterapi alanında birçok farklı yöntem ve yaklaşım bulunmaktadır. Bilişsel-davranışçı terapi (BDT), psikodinamik terapi, gestalt terapisi gibi yaygın yöntemler, farklı psikolojik sorunlara yönelik etkili çözümler sunar. Her bir yöntemin kendine özgü teknikleri ve uygulama biçimleri vardır. Bu nedenle, danışanın ihtiyaçlarına göre en uygun yöntemin seçilmesi önemlidir.
Ayrıca, bireysel terapi dışında çift terapisi, aile terapisi ve grup terapileri gibi farklı terapi formatları da mevcuttur. Çift terapisi, ilişkilerdeki iletişim sorunlarını çözmeye yardımcı olurken, grup terapileri sosyal destek sağlayarak bireylerin kendilerini daha iyi ifade etmelerine olanak tanır.
Psikoterapinin Etkili Olmasını Sağlayan Faktörler
Psikoterapinin başarısını etkileyen birçok faktör bulunmaktadır. Bunların başında terapistin deneyimi ve uzmanlığı gelir. Güvenilir bir terapist, danışanın kendini rahat hissetmesine yardımcı olur ve sürecin daha etkili geçmesini sağlar. Ayrıca, danışanın terapiye katılımı ve motivasyonu da başarıyı etkileyen önemli unsurlardandır. Danışanın açık ve dürüst bir şekilde duygularını paylaşması, terapinin ilerlemesi için gereklidir.
Gizlilik ve Etik İlkeler
Psikoterapi sürecinde gizlilik esastır. Danışanın seans sırasında paylaştığı tüm bilgiler, terapist tarafından korunur ve sadece danışanın rızası ile paylaşılabilir. Bu, danışanın kendini güvende hissetmesini sağlar ve terapi sürecinin daha verimli geçmesine olanak tanır. Ayrıca, terapistlerin etik kurallara bağlı kalarak hareket etmesi, danışanların güvenli bir ortamda terapi almasına yardımcı olur.
Sonuç
Psikoterapi, ruh sağlığı alanında önemli bir iyileşme aracı olarak karşımıza çıkmaktadır. Doğru bir uzmanla yürütülen terapi süreci, bireylerin ruhsal sağlıklarını iyileştirmelerine ve yaşam kalitelerini artırmalarına yardımcı olur. Psikoterapi, sadece sorunları çözmekle kalmaz, aynı zamanda bireylerin kendilerini daha iyi anlamalarına ve potansiyellerini gerçekleştirmelerine olanak tanır. Bu nedenle, psikoterapi hizmetlerinden faydalanmak, ruh sağlığına yönelik atılacak önemli bir adımdır.
