OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK (TAKINTI ZORLANTI BOZUKLUĞU)
Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) takıntılı düşünceler ve davranışsal ritüellerle seyreden bir bozukluktur. Amerikan psikiyatri birliğinin tanımına göre; kişinin baskılamaya, önlemeye çalıştığı, belirgin sıkıntıya yol açan, yineleyici düşünceler ve dürtülerdir. Başlangıç yaşı 20’li yaşların başıdır ve erkeklerde kadınlara göre daha erken başlayabilir.
OKB belirtileri genellikle yavaş başlangıç gösterir ve klinik tanı almak yıllar alabilmektedir.
Obsesyon kişinin isteği dışında ısrarlı ve zorlayıcı şekilde aklına gelen, kişi tarafından genellikle saçma ve mantık dışı görülen, kaygı ve endişeye neden olan yineleyici dürtü, düşünce ve imgelerdir.
Kompulsiyonlar ise kişinin obsesyonlarını azaltabilmek için yaptığı yineleyici törensel davranışlar ya da zihinsel eylemlerdir.
Obsesyon ve kompulsiyon belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz
*Temizlik, bulaş obsesyonları: sık el yıkama, uzun ve sık sık duş alma, para, kapı tokmakları gibi yerlere dokunmama, evi, eşyaları kıyafetleri sık sık ve ritüellerle temizleme vb
*Kuşku obsesyonları: bir eylemin yapıldığından emin olamama durumudur; priz, ocak, kapı gibi tehlike oluşturabileceğini düşünülen yerlerin defalarca kontrolleri gibi
*Simetri düzen obsesyonları; nesnelerin ve olayların düzen içinde olması, eşyaların simetrik yerleşmesi, bir gün önceden ertesi gün yapılacakların sıralı şekilde listelenmesi gibi
*Sevdiklerine zarar vereceği ile ilgili obsesyonlar; bıçak makas gibi aletlerden uzak durma, kulanmama, sevdikleri kişilerle yalnız kalmama gibi kompulsiyonlar görülür
*Cinsellikle ve din ile ilgili obsesyonlar: imgeler şeklinde olabilir eşcinsellik ya da ensest ilişki şeklinde suçluluk günahkarlık düşünceleri eşlik eder bu imgeleri ve düşünceleri azaltabilmek için çeşitli davranışsal ritüeller olabilir
*Biriktirme toplama kompulsiyonları; maddi ya da manevi değeri olmayan eşyaların biriktirilmesidir yıllarca biriktirilen gazeteler, şişeler, tarihi geçmiş gıdalar, giyilmeyecek kıyafetler gibi evde yaşam alanını kısıtlayacak yoğunlukta biriktirmeler olması şeklindedir.
*Hayatı tehdit edecek bir hastalığı olduğuna dair bedensel obsesyonlar; kanser, AİDS gibi bir hastalığa yakalandığını düşünüp vücudunun ilgili bölgesinin kontolü ve sürekli bir şekilde hastalığı olmayacağına dair onay arama ihtiyacı.
Yukarda sayılanlar sıklıkla karşılaşılan obsesyon ve kompulsiyonlardır. Bunların dışında çok farklı yineleyici rahatsız edici düşünceler ve davranışsal ritüeller de olabilir.
OKB NEDENLERİ
OKB biyolojik ve çevresel faktörler nedenlerle ortaya çıkabilen bir hastalıktır.
– Biyolojik Faktörler : Genetik geçiş
Serotonin ve dopamin dengesizliği
Beynin ön lobu olan frontal korteks ve bununla ilişkili beyin bölgelerinde kanlanma ve besin tüketimi hızında var olan değişiklikler
– Çevresel Faktörler: Taciz ve travma öyküsü
Değişen yaşam koşulları
Hastalık
Stresli yaşam olayları sayılabilir
OKB TEDAVİSİ
Kendi kendine geçmeyen bir hastalık olması, kişinin günlük yaşamını kısıtlaması, vaktinin büyük bir kısmını bu ritüller için harcaması, yoğun sıkıntı verici duyguların varlığı bu hastalığı sadece kendileri için değil, ailesi ve yakın ilşkide bulunduğu kişiler için de oldukça zorlayıcı kılmaktadır. İlaç tedavileri ve psikoterapilerin birlikte uygulandığı tedavi yöntemleri en iyi sonucu vermektedir. Terapi yöntemlerine yönelik yapılan bilimsel bulgular; Bilişssel Davranışçı Terapiler’in (BDT) semptomların belirgin düzeyde hafifletilmesi ve hastalığın tekrarlama riskinin azaltması açısından etkili olduğunu ortaya koymaktadır.
